Services
Services spelen een belangrijke rol in het toegankelijker maken van gegevens. Voor de meest gangbare type services heeft Geonovum samen met het werkveld Nederlandse profielen gemaakt. Dit geldt voor Web Map Service en Web Feature Service. Daarnaast zijn er nog vele andere service typen. Hieronder beschrijven we ze in vogelvlucht. In de handreiking services beschrijven we de services voor geo-informatie wat uitgebreider.
Web mapping services (WMS)
Een Web Map Service (WMS) is een online kaartservice. Het genereert een kaartuitsnede van geo-informatie en stelt deze beschikbaar als plaatje, meestal in PNG, GIF of JPEG formaat, maar ook een vectorformaat SVG is mogelijk. De WMS specificatie is een veelgebruikte, eenvoudige specificatie. Omdat de internationale WMS standaard de nodige vrijheidsgraden kent, is er een Nederlands profiel op WMS ontwikkeld. Het Nederlandse profiel op WMS staat op de Pas-toe-of-leg-uit-lijst.
Web feature services (WFS)
Web Feature Service (WFS) is een protocol waarmee je geografische vector informatie kunt opvragen, aanleveren, bewerken en analyseren. WFS maakt gebruik van de Geography Markup Language (GML) om data over te dragen. Het WFS protocol zorgt ervoor dat je de door jou gevraagde objecten in GML, als data dus, terugkrijgt. Dit in tegenstelling tot WMS waarbij een plaatje (image) wordt teruggestuurd. Omdat de internationale WFS standaard net als WMS de nodige vrijheidsgraden kent, is er ook een Nederlands profiel voor de Web Feature Service ontwikkeld. Dit Nederlandse profiel staat op de Pas-toe-of-leg-uit-lijst.
Tiling services (WMTS)
Het laden van kaartbeelden kan lang duren doordat afbeeldingen heel groot kunnen worden. Om dit laadprobleem op te lossen is de tiling service ontwikkeld. Platforms als Google Maps, Yahoo Maps en Bing Maps maken hier ook gebruik van. De tiling service zorgt ervoor dat een viewer de kaarten in (van te voren aangemaakte) opgeknipte afbeeldingen (de tiles, tegels) aanbiedt. Zo laad je pagina sneller en zijn kaarten slimmer te schalen. In de praktijkrichtlijn Tiling staat hoe je Tiling services uniform kunt toepassen in Nederland. Ook vind je een tiling schema in deze richtlijn. De praktijkrichtlijn maakt gebruik van OGC’s WMTS specificatie versie 1.0.
Catalogue services (CSW)
Met een Catalogue Service kan een client in de metadata van één of meerdere aangeboden catalogi met geo-informatie (data en services) zoeken. Voorbeelden van portalen die gebruik maken van een Catalogue Service, zijn het Nationaal georegister en het Europese INSPIRE portaal.
Sensor services (SOS/SPS)
Sensor netwerken monitoren omgevingsfactoren. De door sensoren verzamelde geo-informatie kan direct van de sensor naar de gebruiker stromen (streaming data). Voor deze real-time verwerking van gegevens is er een speciale set standaarden ontwikkeld door OGC: De OGC Sensor Observation Service en de OGC Sensor Planning Service Implementation Specification. OGC heeft in 2016 ook een nieuwe sensor standaard gepubliceerd. De OGC de SensorThings API voor Internet of Things applicaties. Dit is een lichtgewicht interface specificatie, gebaseerd op REST en JSON, waarmee applicatieontwikkelaars via het web kunnen communiceren met apparaten die verbonden zijn aan het internet. Dankzij de SensorThings API hoeven ontwikkelaars de protocollen van de verschillende apparaten niet meer te kennen. Deel 1 van deze API, de Sensing Standard, is bedoeld om observaties en metagegevens van sensoren te kunnen opvragen via het web.
Table joining services (TJS)
Een Table Joining Service zorgt ervoor dat als de ene toepassing de geometrie serveert en de andere toepassing de tabel, de gebruiker via de Table Joining Service zowel de geometrie als de tabel met attribuutinformatie kan benaderen.
Pas toe of leg uit
De Nederlandse profielen voor WMS en WFS staan op de Pas-toe-of-leg-uit-lijst van het Forum Standaardisatie. Dat betekent dat overheidsorganisaties deze standaarden moeten uitvragen bij aanschaf van ICT-producten of ICT-diensten van € 50.000 of meer.
Uitzondering gebruik Digikoppeling in geo-Basisregistraties
Op de “pas toe of leg uit lijst” van het Forum standaardisatie is bij de verplichting van Digikoppeling een uitzondering opgenomen voor de geo-standaarden. Binnen het stelsel van basisregistraties wordt gestreefd naar maximaal gebruik van Digikoppeling. Bij het uitwisselen van geografische gegevens wordt de Digikoppeling echter als knellend ervaren. Voor de uitwisseling van geo-gegevens bestaan gangbare standaarden en technologieën die zowel nationaal als op Europees niveau zijn voorgeschreven. Bovendien zijn geo-gegevens vaak niet vertrouwelijk en is de uitwisseling veelal gericht op gebruikersinteractie en minder op ‘bedrijfstransacties’. Dit alles maakt dat Digikoppeling hier minder goed past. Voor de geo-sector zijn de gebruikte internationale standaarden en INSPIRE redenen om het gebruik van Web Feature Services (WFS) en Web Map Services (WMS) toe te staan als aanvulling op Digikoppeling.
In 2009 hebben ICTU en Geonovum een testbed uitgevoerd, waarin WMS en WFS zijn getest op de Digikoppeling. De conclusie was dat het verpakken van WMS en WFS services in de door Digikoppeling vereiste WSDL/SOAP niet doelmatig is. Het leidt tot performance verlies en beperkt de internationale interoperabiliteit. Digikoppeling hoeft daarom niet, maar er kunnen redenen zijn om Digikoppeling toch toe te passen. Bijvoorbeeld bij bestandsuitwisseling in GML of als er een zware vorm van beveiliging nodig is voor WMS en/of WFS. Voor het laatste zijn WSDL/SOAP definities opgenomen in de Nederlandse profielen op WMS en WFS, zodat partijen dit eenduidig kunnen implementeren.
Relevante links
Implementatie ondersteuning
Voor de Nederlandse profielen op services die Geonovum beheert, zijn de volgende validators beschikbaar.
Service validators
Met deze validator controleer je of het Nederlands profiel op de internationale standaard voor Web Feature Service, ISO 19142 – WFS correct is toegepast.
Met deze validator controleer je of het Nederlands profiel op de internationale standaard voor Web Map Service, ISO 19128 – WMS 1.3.0, correct is toegepast.
Wil je een seintje krijgen als er onderhoud is gepland of een nieuwe versie van de validator is? Meld je dan aan voor de attenderingsservice.
Aanmelden attenderingsservice updates tooling
Meldingen
Geonovum beheert de Nederlandse WMS en WFS profielen. Heb je een vraag over de Nederlandse profielen voor WMS of WFS, stel deze dan op het GeoForum. Een gevonden fout of een wensen voor verbetering kan je ook aan ons melden. Vermeld daarbij in welke situatie het probleem zich voordoet, zodat wij het kunnen reproduceren. Heb je zelf een voorstel voor een oplossing, dan nemen wij die suggestie ook graag mee! Alle ingediende verbetersuggesties en gemelde fouten worden gewogen tijdens het wijzigingsproces van de standaarden.