Met de Europese Data Strategie streeft Europa naar een eenheidsmarkt voor maatschappelijk en economisch gebruik van data. Data zijn een onmisbare grondstof voor tal van technologische ontwikkelingen. Europa wil haar wereldwijd concurrentievermogen op dit gebied vergroten. Een van de stappen in de realisatie van deze strategie is het voor hergebruik beschikbaar stellen van ‘hoogwaardige datasets’. Deze datasets moeten via API’s en als bulkdownload beschikbaar komen. Het beschikbaar stellen van deze hoogwaardige data is mede bedoeld om bedrijven te helpen bij het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Ook de Dienst der Hydrografie van de Koninklijke Marine inventariseerde haar databestanden op hoogwaardige data.
De Dienst der Hydrografie is verantwoordelijk voor het maken en leveren van elektronische zeekaarten van de Nederlandse grote wateren, inclusief het Caribisch gebied. Op de elektronische kaarten van de dienst vind je de dieptes en vaarwegen op zee. Grenzen en beschermde gebieden, zoals het koraalrif bij de Sababank, zijn er in vastgelegd en voor de scheepvaart belangrijke obstakels zoals zandbanken en wrakken. De Dienst beheert data van geografische namen en grenzen op zee en dieptemetingen (bathymetrie). De data van de Dienst der Hydrografie zijn essentieel voor de veiligheid op zee, maar ook heel waardevol voor milieuverkenningen en bijvoorbeeld bouwprojecten op zee.
Wat is hoogwaardig?
Dankzij bestaande Europese samenwerking in de Europese netwerkgroep van de Internationale Hydrografische Organisatie (HO), was de Dienst der Hydrografie al goed voorbereid op de uitvoeringsverordening voor hoogwaardige datasets. Elk jaar praat deze groep van Europese hydrografische diensten met en over de Europese Commissie, waarbij het Europese “Ministerie van Zeezaken” DG Mare als toegangspoort fungeert naar de rest van de Commissie. Met de Europese themalijst en de template voor de impactanalyse als leidraad, inventariseerde de Dienst haar data op ‘hoogwaardigheid’. Een dataset is hoogwaardig als ze een aanzienlijke bijdrage kan leveren aan sociaal-economische ontwikkelingen, ecologische voordelen of innovatieve dienstverlening. Hoogwaardige datasets moeten relevant zijn voor een groot aantal gebruikers en hebben de potentie om klein- en middenbedrijf te helpen bij het genereren van inkomsten. Het doel is niet om àlle datasets die je hebt beschikbaar te stellen, maar om de meest bruikbare datasets beschikbaar te stellen in een voor gebruikers herbruikbare vorm.
Aansluiten bij wat er is
Uiteraard scoorde de data van de Dienst der Hydrografie goed op de criteria voor hoogwaardige datasets. Doordat er in de maritieme wereld al intensief wordt samengewerkt - waarbij gegevens ook professioneel worden uitgewisseld voor hergebruik - zijn veel datasets al beschikbaar als download of API. Wat echter nog niet beschikbaar was en wel van hoge waarde, waren de historische dieptemetingen. Deze metingen zijn relevant in milieuverkenningen en bijvoorbeeld in verkenningen voor ruimtelijke planning op zee.
De actuele dieptemetingen waren al wel beschikbaar via INSPIRE, EMODnet en IHO. Om ook de historische metingen downloadbaar te maken, is gebruik gemaakt van de bestaande catalogus voor surveydata in de EMODnet infrastructuur. De historische metingen zijn met terugwerkende kracht online beschikbaar gesteld. Hiervoor heeft een medewerker van de Dienst der Hydrografie in enkele weken tijd 235 historische opnemingen van de Noordzee en 68 historische surveys van de Caribische Zee geüpload in de EMODnet-cloud. Vanaf nu houdt de Dienst der Hydrografie deze historie ‘up to date’ door één keer per twee jaar de nieuwe surveys te uploaden.
Door goed te kijken naar wat er al is, kan de Dienst der Hydrografie zo met relatief beperkte inspanningen voorzien in de levering van de hoogwaardige datasets. De hoogwaardige data van de Dienst der Hydrografie vind je onder de thema’s Geospatial en Earth Observation op de website met Europese High Value Datasets.
Elektronisch navigeren
Lang niet alle datasets van de Dienst der Hydrografie, vallen onder de uitvoeringsverordening voor High Value Datasets. Dat geldt bijvoorbeeld voor de elektronische navigatiekaarten (Electronic Navigational Charts - ENC’s). Sinds het jaar 2018 is de grotere professionele scheepvaart verplicht om te varen met elektronische navigatiekaarten. Deze elektronische kaarten worden alleen door officiële hydrografische diensten gemaakt. Voor de Nederlandse grote wateren is dat de Dienst der Hydrografie. De elektronische kaarten zijn voor veel Europese diensten een onmisbare bron van inkomsten.
Voor de Dienst der Hydrografie geldt deze financiële afhankelijkheid niet. Met het oog op informatiebeveiliging houdt de Dienst der Hydrografie wel graag controle op de verspreiding van de elektronische navigatiekaarten. Het gaat immers om veilige navigatie van de grootste olietankers en cruiseschepen; daarmee moet niet opzettelijk of onopzettelijk gerommeld kunnen worden.
Naast het elektronische navigatiesysteem zijn er als back-up systeem overigens ook nog vaak papieren kaarten aan boord. Die officiële papieren zeekaarten komen veelal uit Groot Brittannië. Dat land kan ‘on demand’ actuele, officiële papieren zeekaarten leveren van de hele wereld. Het land werkt daarvoor samen met de verschillende hydrografische diensten wereldwijd. Op deze papieren zeekaarten van de Nederlandse wateren, vind je dus ook de op dat moment actuele data van de Dienst der Hydrografie. In een grote kamer op het kantoor van de Dienst staat een plotter die orders voor deze coproductiekaarten direct vanuit het Britse systeem kan afdrukken. Dat gebeurt op speciaal papier en er staat altijd een datum op. Zo zie je dat je een officiële kaart hebt en kun je nagaan hoe actueel de kaart is.
Kaarten met auteursrecht, data openbaar
Op zowel papieren als op elektronische zeekaarten rust auteursrecht. Maar op de ruwe data niet. Zo kan het dat iedereen de ruwe data over de Nederlandse wateren gewoon kan raadplegen en downloaden. Daar kunnen bedrijven dan zelf kaarten mee maken voor bijvoorbeeld de watersporter of de visser. Op de website van het European Marine Observation and Data Network (EMODnet) kan je gegevens downloaden met een nauwkeurigheid van 100x100 meter. Op de INSPIRE website kan je de ruwe data zelfs downloaden met een nauwkeurigheid van 20x20 meter. Dit zijn behalve interessante bronnen voor onderzoekers, ook interessante bronnen voor bedrijven. Omdat deze data beschikbaar blijven, zullen ze zeker de ondernemerszin aanjagen. Zo kunnen de watersporter en de visser zelf bepalen welk product het beste bij hun wensen past.
