INSPIRE - Europese leefomgeving
Grote milieuvraagstukken hebben vaak grensoverschrijdende oorzaken en gevolgen. Door het makkelijker te maken om elkaars gegevens te vinden, gebruiken en interpreteren, kunnen we milieuvraagstukken sneller en beter oplossen. Om die data uitwisselbaar te maken binnen Europa, is het Europese programma INSPIRE gestart.
Wat er komt kijken bij de invoering van INSPIRE
De invoering van INSPIRE heeft de basis gelegd voor een Europese infrastructuur waarover lidstaten gegevens over de leefomgeving kunnen uitwisselen. Voor de invoering van INSPIRE in Nederland, zijn de volgende werkzaamheden verricht:
Verankering in nationale regelgeving
De Europese richtlijn is in 2009 verankerd in de Nederlandse wet en regelgeving. Zie: Nederlandse Implementatiewet EG-richtlijn infrastructuur ruimtelijke informatie en het Besluit INSPIRE.
Borgen nationale belangen
Alle INSPIRE dataspecificaties (standaarden) zijn in Europese werkgroepen ontwikkeld. Om de belangen van Nederland in dit proces te borgen, hebben Nederlandse organisaties actief aan deze werkgroepen bijgedragen.
Realisatie INSPIRE dataknooppunt
Nederland heeft in nationaalgeoregister.nl een INSPIRE knooppunt gemaakt waardoor iedereen de metadata, met daarin de koppelingen naar de data services van INSPIRE datasets automatisch kan ophalen. De INSPIRE data van alle lidstaten samen, vind je in het INSPIRE-portaal.
Beschikbaar stellen van data conform INSPIRE uitvoeringsbepalingen
Dit is verreweg de omvangrijkste INSPIRE activiteit. Datasets en -services die onder één van de 34 INSPIRE-thema's vallen, moeten te vinden, raadplegen en downloaden zijn. Ook moeten ze grensoverschrijdend op elkaar aansluiten. Dit proces is in 2010 gestart en loopt door tot 2021. In de Roadmap kan je de deadlines per jaar bekijken.
Zie ook de Europese INSPIRE website
Make INSPIRE work for you
Herziening INSPIRE in 2022
In 2022 wordt de INSPIRE richtlijn herzien in lijn met de GreenData4All richtlijn. De GreenData4All richtlijn moet het makkelijker maken om data te delen tussen publieke en private partijen en met het algemeen publiek. Dit moet datagedreven innovatie en evidence-based besluitvorming ondersteunen. De GreenData4All gerelateerde data krijgt een plek in de Green Deal dataspace. In de Handreiking EU Informatie zetten we de Europese Dataontwikkelingen op een rij.
Nationale visie op INSPIRE
"In 2024 is de Nederlandse INSPIRE-infrastructuur de basis voor het beantwoorden van de pan-Europese vraag naar geo- en milieu-informatie. Hiermee draagt INSPIRE bij aan het versterken van het klimaat- en milieubeleid. Europese en internationale instanties halen kwalitatief hoogwaardige INSPIRE-data bij de Nederlandse dataproviders (en vice versa). De vraag naar gegevens wordt daarbij leidend, daarom wordt bij het harmoniseren van gegevens prioriteit gegeven aan gegevens waar vraag naar is."
Zo luidt de eerste alinea van de INSPIRE visie. De missie van INSPIRE is het bijdragen aan milieudoelstellingen. Grote milieuvraagstukken hebben vaak grensoverschrijdende oorzaken en gevolgen. Door het makkelijker te maken om elkaars gegevens te vinden, gebruiken en interpreteren, kunnen we milieuvraagstukken sneller en beter oplossen. Om die data uitwisselbaar te maken binnen Europa, is er INSPIRE. In 2021 moet de infrastructuur geheel geïmplementeerd zijn. Hoe moet het dan verder? Met die vraag onder de arm is met betrokken partijen uitgebreid van gedachten gewisseld. Het resultaat is de Nederlandse visie op INSPIRE.
Conform de door de stuurgroep INSPIRE geformuleerde visie, wil Nederland blijven inzetten op het benutten van de INSPIRE-infrastructuur. Om daarbij de prioriteiten te kunnen bepalen, is in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken een quickscan uitgevoerd. Deze quick scan geeft antwoord op de vraag welke Europese initiatieven en ontwikkelingen van invloed zijn op de INSPIRE data infrastructuur en andere geodata infrastructuren in Nederland. Om de ontwikkelingen in samenhang te vertalen naar voor Nederland relevante activiteiten, is inmiddels een Tactisch Beraad EU informatie ingesteld. Bekijk de quicksan
INSPIRE standaarden
Om te borgen dat geo-informatie digitaal uitwisselbaar is tussen de Europese lidstaten, zijn er standaarden opgesteld. Deze standaarden zorgen ervoor dat je gegevens online kunt zoeken, bekijken en downloaden. Daarnaast moeten lidstaten hun datasets harmoniseren zodat gegevens bij de grenzen op elkaar aansluiten. De standaarden op een rij:
De metadata standaarden zorgen ervoor dat gegevens vindbaar zijn en dat je snel kunt beoordelen of je de gevonden informatie bruikbaar is voor jouw doel. In Nederland zijn de INSPIRE vereisten voor metadata verwerkt in de Nederlandse metadataprofielen voor data en services. Pas je de Nederlandse metadataprofielen toe, dan voldoe je automatisch aan INSPIRE, terwijl je tegelijkertijd voorziet in de nationale wensen ten aanzien van metadata. De INSPIRE metadatastandaard vind je op de website van het Joint Research Centre.
De INSPIRE Data Specifications zijn de informatiemodellen van INSPIRE. De informatiemodellen dragen bij aan de harmonisatie van geo-informatie op zowel inhoud (definities en kenmerken van bijvoorbeeld rivieren) als positie (goede aansluiting van bijvoorbeeld wegen op de grenzen van lidstaten).
De standaarden voor Spatial Data Services beschrijven de services die niet een INSPIRE view of download services zijn. Dat kunnen allerlei verschillende services op INSPIRE data zijn.
In de Network Services standaarden staan de aanvullende vereisten die INSPIRE stelt aan services om de internationale standaarden, zoals die van OGC verder te specificeren. Door deze INSPIRE specificaties voor discovery, view, download en transformation, kunnen deze services uniform worden gebruikt door client toepassingen als viewers en dataportalen.
Onderdeel van de implementatie van INSPIRE is ook dat lidstaten afspraken maken over gebruiksvoorwaarden die het gebruik van de gegevens niet onnodig belemmeren. Belangrijkste punt is dat van elke dataset en service in de metadata staat welke gebruiksvoorwaarden van kracht zijn. Uiteraard moeten de lidstaten de Europese Commissie rapporteren over hun voortgang. De resultaten van deze rapportages kan je bekijken in een Europees dashboard.
Table joining
Uit de dataspecificaties voor INSPIRE blijkt dat sommige thema’s, zoals bevolkingsspreiding en gezondheid, bestaan uit tabellen met een link naar een geometrie van een statistische eenheid. De organisaties, die verantwoordelijk zijn voor deze tabellen, hebben niet altijd de rechten over de geometrie en kunnen daarom niet zelfstandig een geo-service opzetten. Het Open Geospatial Consortium heeft een standaard ontwikkeld die hiervoor kan worden ingezet: de OGC Table Joining Service (TJS). Als de ene organisatie de geometrie serveert en de andere organisatie de tabel, dan kan de gebruiker via een Table Joining Service zowel de geometrie als de tabel met attribuutinformatie benaderen. In de data specificatie voor statistische eenheden wordt Table Joining aanbevolen (zie Recommendation 34 en 35, in Annex D). In opdracht en samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft Geonovum in 2013 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de OGC-standaard TJS en de implicaties voor de rollen en taken voor de betrokken organisaties. Het rapport Joining tabular and geographic data, Merits and possibilities of the Table Joining Service bevat de resultaten van dit onderzoek.
Europese INSPIRE Datasets
In het Europese geoportal kan je Europese milieu gegevens vinden die onder de INSPIRE-richtlijn vallen. Dit portaal biedt verschillende zoekingangen. Zo is er een ingang op thema en een op datasets die relevant zijn voor milieurapportages (zie ook: e-reporting).
Het Europese geoportal oogst de metadata van 36 officieel geregistreerde nationale data calogi van EU lidstaten en EFTA landen. Het geoportaal team bij het Joint Research Centre werkt constant aan verbeteringen. Op basis van vraag, zullen zij ook andere thematische views en functionaliteiten toevoegen. Gebruikers worden dan ook van harte uitgenodigd om hun feedback te geven op zowel de beschikbare functionaliteit als data. Stuur hiervoor een bericht naar de geoportaal helpdesk.
INSPIRE en e-reporting
In 2017 heeft de Europese Commissie een fitness check afgerond over Environmental Monitoring en Reporting. Daarbij is de INSPIRE richtlijn aangewezen als instrument met een groot potentieel om het rapportageproces over milieurichtlijnen te stroomlijnen. Vanuit INSPIRE is vervolgens aan de lidstaten gevraagd om ervoor te zorgen dat voor e-reporting relevante datasets via INSPIRE beschikbaar komen. Samen met het European Environmental Agency (EEA) is per milieurichtlijn een lijst opgesteld van te leveren datasets. De Nederlandse dataproviders die dit aangaan (RWS, RIVM, LNV/RVO, IenW, provincies, waterschappen) ontsluiten deze datasets nu.
Alle Nederlandse prioritaire datasets zijn vermeld in het aanmerkingsregister. Beschikt Nederland niet over een gevraagde dataset dan is in het aanmerkingsregister de status "afgewezen" opgenomen. De status rond prioritaire datasets in Nederland is op die manier voor iedereen inzichtelijk. Metadata van de Europese prioritaire datasets zijn te bekijken in het Europese geoportaal. Een deel van de data is ook als download beschikbaar.
INSPIRE-data providers
Nederland hanteert als uitgangspunt dat we alleen de meest geëigende datasets oormerken als INSPIRE gegevens. In plaats van àlle datasets waarin een bepaald feature of attribuut voorkomt, serveren we de 'beste' datasets. Per INSPIRE-thema is bepaald welke partijen in Nederland voor welk feature de relevante geo-informatie leveren. Deze partijen zijn aangemerkt als INSPIRE-data provider. De dataproviders zorgen ervoor dat gegevens conform de eisen van INSPIRE vindbaar, toegankelijk en beschikbaar worden gesteld. In het aanmerkingsregister zie je welke datasets en welke dataproviders zijn aangemerkt voor INSPIRE.
Een toelichting op de aanmerking van dataproviders vind je in de rapporten:
- rapport Nederlandse INSPIRE data Annex I
- rapport Nederlandse INSPIRE data Annex II
- rapport Nederlandse INSPIRE data Annex III
Aanmerkingsregister: ook voor nieuwe datasets
Het aanmerkingsregister is ook de plek waar je datasets kunt aanmelden, waarvan je denkt dat deze onder INSPIRE zouden moeten vallen. Bijvoorbeeld een dataset die we als lidstaat nu al in een andere vorm of format aanleveren voor milieurapportages. We streven naar het via e-reporting eenduidig aanleveren van onze data voor milieurapportages. Experts op het gebied van INSPIRE en e-reporting kijken gezamenlijk hoe we synergie kunnen bewerkstelligen tussen digitale milieurapportages en INSPIRE. Iedereen kan ons via het aanmerkingsregister attenderen op datasets waarvan je denkt dat ze de moeite waard zijn van het via INSPIRE uitwisselbaar maken.
Kosten en baten INSPIRE
In 2009 zijn de kosten, de baten en de strategische effecten van de invoering van INSPIRE in Nederland initieel in beeld gebracht. In 2016 heeft Nederland in het kader van de driejaarlijkse Europese rapportage opnieuw een kosten-batenanalyse (KBA) aangeleverd. Uit dit laatste onderzoek komt naar voren dat de kosten van de invoering van INSPIRE hoger worden ingeschat dan bij de start van INSPIRE. Wel zorgt INSPIRE ervoor dat gegevens beter uitwisselbaar zijn, doordat zij allemaal dezelfde technische standaard gebruiken. Ook is de vergelijkbaarheid van data beter, wordt er beter op de kwaliteit van de data gelet en is de beschikbaarheid hoog dankzij de INSPIRE-richtlijnen. Beide kosten baten analyses kan je hieronder downloaden.
Implementeren van INSPIRE
Om dataproviders te ondersteunen bij de invoering van INSPIRE, hebben wij de handreiking "Aan de slag met INSPIRE" opgesteld. In een vraag en antwoord overzicht vind je een aantal basisvragen over INSPIRE met hun antwoord. Ook zijn in het kader van voorlichting verschillende artikelen, films en illustraties gemaakt.
Validatie
Om te testen of een INSPIRE dataset of service aan de INSPIRE vereisten voldoet, zijn er validators ontwikkeld. Er is een validator voor metadata, voor View-en downloadservices, voor Discovery services en GML schema validatie. Een uitgebreide toelichting op de validatietooling vind je in de Handreiking INSPIRE.
INSPIRE trainingen
Verschillende organisaties hebben trainingsmateriaal voor INSPIRE ontwikkeld. Van introducties op INSPIRE, via technologische trends en oplossingen tot geavanceerde technische modules: je vindt het allemaal bij elkaar in de INSPIRE Knowledge Base. Het trainingsmateriaal is gratis te gebruiken. Wel word je gevraagd je te registreren als gebruiker van de knowledge base.
Plugin QGIS
Om het gebruik van INSPIRE data te vergemakkelijken voor de professionele GIS-gebruikers in Nederland is er een QGIS plugin ontwikkeld. De plugin maakt het gemakkelijk om direct de INSPIRE datasets en services te vinden, te raadplegen en te downloaden. Via de plugin kan een gebruiker zowel vrij zoeken als INSPIRE-data zoeken op trefwoord, INSPIRE-thema, organisatie of type service. Het gevonden resultaat kan je direct toevoegen aan QGIS. Je kunt de INSPIRE plugin downloaden vanuit de werkbalk van QGIS.
Je kunt deze video ook bekijken op https://youtu.be/X-LPuf5Vchg
Ontwikkeling en beheer INSPIRE
Met de implementatie van INSPIRE, komen er ook wijzigingsverzoeken. Om deze verzoeken te behandelen, heeft de Europese Commissie de INSPIRE Maintenance and Implementation Group (INSPIRE MIG) in het leven geroepen. De INSPIRE MIG bestaat uit vertegenwoordigers van de Europese lidstaten. Er is een groep die zich voornamelijk richt op het adviseren over en uitwerken van technische aspecten van INSPIRE; de MIG-T en er is een groep die zich voornamelijk richt op beleidsmatige onderwerpen; de MIG-P.
MIG-T
Vanuit Nederland schuift Ine de Visser (Geonovum) geregeld aan in de MIG-T. De MIG-T identificeert issues rond de INSPIRE implementatie (inclusief technologie, standaarden, methoden, coherentie tussen de INSPIRE onderwerpen en communicatie) en adviseert de Commissie hoe daarmee om te gaan.
MIG-P
Adviezen van de MIG-T en beleidsmatige onderwerpen worden respectievelijk afgetikt dan wel opgepakt in de MIG-P. Vanuit Nederland heeft het ministerie van BZK zitting in de MIG-P. Voor technisch advies kan het ministerie terugvallen op de INSPIRE-teamleden bij Geonovum.
Tactisch Beraad EU informatie
Eind 2020 is het Tactisch Beraad EU informatie van start gegaan. Dit beraad richt zich op Europese ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, milieu en leefomgeving en de impact hiervan op de Nederlandse situatie. Naast INSPIRE kijkt het Tactisch Beraad EU informatie in dit kader naar open data (PSI Directive, high value datasets), de nieuwe Europese data- en AI-strategie, realisatie van de Common European (Green Deal) data spaces en Copernicus. In het Tactisch Beraad zorgen de deelnemers voor de terugkoppeling over de Europese ontwikkelingen waar zij bij betrokken zijn. Aan het beraad kunnen vraagteams worden gekoppeld om specifieke vraagstukken concreet uit te werken.
Vragen over INSPIRE data en services? Stel ze op het GeoForum
Op GeoForum kan je ervaringen delen en/of vragen stellen aan vakgenoten bij collega dataproviders, specialisten van PDOK en Geonovum. Door gebruik te maken van het GeoForum kunnen we issues èn oplossingen direct met elkaar delen. Dus heb je een vraag over INSPIRE? Stel hem op GeoForum.
