Digitale tweelingen zijn een praktisch hulpmiddel om alles wat bekend is over de leefomgeving, integraal inzichtelijk te maken. In opdracht van het ministerie van VRO werkt Geonovum aan een stelsel van afspraken die het makkelijker maakt om een digitale tweeling te maken, in te zetten en (her-)gebruiken. Aan de hand van use cases in Gemeente Almere en Provincie Flevoland ontwikkelen en beproeven we concepten in de praktijk. De resultaten brengen we in bij het Dutch Metropolitan Innovations (DMI) programma van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW).
In dit dossier publiceren we updates over onze activiteiten en vind je de documentatie van onze onderzoeken en standaarden. Wil je graag op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen, abonneer je dan op onze nieuwsbrief.
Een nationaal stelsel waarvan iedereen gebruik kan maken
Meer woningen, vernieuwing van de infrastructuur, klimaatadapatie... Al deze onderwerpen staan onder tijdsdruk maar vereisen ook goede duurzame oplossingen. Dit vraagt om een instrument dat een integrale informatiebasis biedt, maar dat ook makkelijk en snel inzetbaar is bij ontwikkelingen door heel Nederland.
Een digitale tweeling van de leefomgeving kan je zien als een digitale maquette met daarin verschillende kenmerken van een gebied. Binnen deze digitale maquette kun je rekenmodellen laten draaien. Hierdoor kan je de effecten van ingrepen en gebeurtenissen in de omgeving berekenen, visualiseren en monitoren. Denk aan vragen als: waar gaat het verkeer heen als we een bepaalde weg afsluiten? Welke delen van de stad lopen onder bij een dijkdoorbraak? Wat is de beste plek en oriëntatie voor een duurzame woonwijk waarbij water en bodem sturend zijn?
Om digitale tweelingen breed, laagdrempelig en betrouwbaar in te kunnen zetten èn om onderdelen herbruikbaar te maken, ontwikkelen we een ecosysteem van modulaire bouwblokken op basis waarvan je een digitale tweeling kunt maken en delen: een ‘digital twin as a service’.
Waar we aan werken
Om het uitwisselen van gegevens vanuit en tussen digital twins mogelijk te maken, verkennen we standaarden en rekenmodellen en werken we aan een stelselarchitectuur. Daarnaast kijken we naar meer organisatorische aspecten. Hoe ga je databedreven aan de slag met digital twins? Wat zijn de aandachtspunten en hoe zet je vervolgstappen. We werken nauw samen met provincies en gemeenten om het werken met digitale tweelingen in de praktijk te toetsen. Via workshops, kennissessies en artikelen op onder andere deze website, zijn onze activiteiten te volgen.
De resultaten van al ons werk brengen we bijeen zodat de opgedane kennis over 'How to digital twin' modulair raadpleegbaar wordt. De resultaten van het werk zijn bedoeld voor hergebruik. Hieronder vind je een overzicht van opgeleverde en levende documenten:
Beleid en organisatie
- Beleid en digital Twins (samenwerking met provincie Utrecht)
handreiking voor beleid en techniek bij het ontwikkelen van digitale beleidsproducten die beleidsmakers ook echt kunnen gebruiken en die helpen bij het juridisch vastleggen van de overwegingen bij besluitvorming. - Innovatieleercyclus databedreven werken
een methodiek en leergang die handreikingen biedt voor sociaal innoveren - Raamwerk leidende principes digital twins.
Wanneer je digital e tweelingen inzet als hulpmiddel bij het nemen van besluiten, is het van belang dat je rekening houdt met de uitgangspunten die zijn toegepast bij de ontwikkeling van het digitale systeem. Gebruik je rekenmodellen, dan moet je weten met welke onzekerheidsmarges je rekening moet houden.
Architectuur en standaarden
- Architectuur
Met verschillende werkgroepen geven we vorm aan een referentiearchitectuur voor Nederlandse digitale tweelingen. Deze referentie architectuur is bedoeld voor iedereen die een rol speelt bij het tot stand brengen van een digitale tweeling voor de fysieke leefomgeving. - Handreiking 3D Tiling
Handreiking 3D Tiling met best practices voor het genereren, gebruiken en serveren van 3D Tiles. - Verkenning rekenmodellen
Het maken van simulaties en scenario's is veelal maatwerk. Om te kijken of het mogelijk is om rekenmodellen herbruikbaar te maken en de uitkomsten meer vergelijkbaar, verkennen we welke standaarden hiervoor bestaan en wat er nodig is om herbruikbare modellen praktisch mogelijk te maken. - Experiment IDS dataconnector
het Dataspace Protocol experiment is in volle gang. Ontwikkelingen tot nu toe zijn vastgelegd in een concept-verslag. - Verkenning Solid voor uitwisselen gevoelige gegevens
Hoe geef je mensen zeggenschap over wie er wat met hun gegevens mogen doen? In het kader van data soevereiniteit en vertrouwd data-uitwisselen, verkenden we in een klein experiment het werken met Solid. - Stakeholderanalyse standaarden meetgegevens en digital twins
Geonovum en SIKB wilden graag weten in hoeverre belanghebbenden in het werkveld al bekend zijn met de nieuwe OMS standaard en of zij mee willen werken in een werkgroep om een Nederlands profiel voor deze standaard te maken. De focus van die werkgroep zou kunnen liggen op de bredere behoefte om (sensor)data ten behoeve van gebruik in digital twins verder te standaardiseren, - Verkenning sensoren en sensordata
Begin 2025 hebben we een testbed georganiseerd om de werking en bruikbaarheid van OGC SensorThings API, OGC API Connected Systems en hun collectieve onderliggende datamodel, OGC Observations, Measurements and Samples.
Testbeds 'Digital twin as a Service'
Om de concepten voor interoperabiliteit tussen digitale tweelingen te toetsen, werken we met testbeds. In onderstaande animatie leggen we het concept in 1 minuut uit.
External video URL
In 2024 is een eerste proef gedaan om de principes uit de referentie architectuur te verkennen. In 2025 borduurden we hier op voort in een tweede testbed. In 2026 organiseren we een derde testbed waarin we weer een stap verder zetten.
Testbed 3: Digital Twin as a Service
Op 12 en 16 december 2025 organiseren we een informatiesessie over de resultaten van testbed 2 en sparren we over onderzoeksvragen voor het derde testbed dat we organiseren.
Testbed 2: Digital Twin as a Service
In het tweede testbed zijn vijf onderzoeksvragen opgenomen en drie onderwerpen die verdere adoptie van de architectuur in de markt tot doel hebben. Je vindt een uitgebreide toelichting op de Testbed 2 pagina
De technische resultaten van het tweede testbed kan je bekijken op Github.
Testbed 1 API Records en Processes
In het eerste testbed, in 2024, stond de werking van twee standaarden centraal: API Records en API Processes. In een maand tijd hebben we de bruikbaarheid van deze standaarden voor interoperabiliteit in digitale tweelingen getest. In een videoopname presenteert en demonstreert Bart de Lathouwer de resultaten van dit Testbed.
Results Testbed Digital Twin as a Service
The first week of November participants in the Testbed Digital Twin as a Service presented and demonstrated their results at the Smart City Expo 2025 in Barcelona.
Many digital twins are custom-made. You can’t just add new functions. This withholds the effective use of digital twins between multiple disciplines, teams and organizations. The Dutch ministry of Housing and Spatial Planning and Geonovum developed a different view on digital twins. By deconstructing digital twins into entities for visualization, data and calculation models that can be distributed and shared via catalogues, you can gain flexibility in using digital twins. This is how the concept of digital twins as a service came to life.
In 2024 the ministry and Geonovum set up a small testbed to test this concept, with promising results. In 2025 a second testbed was set up with more research topics and more participants to put the concept to the test. On the Smart City Expo 2025 in Barcelona, the involved parties demonstrate their findings!
Xperience sessies en Leergang
Geonovum verkent hoe je databedreven werken met een digitale tweeling tot stand brengt en verankert in je organisatie. Onze kennis en ervaring brengen we graag verder binnen de overheid. Dat doen wij enerzijds door Xperience sessies te organiseren. Anderzijds via de Leergang integraal werken met digitale tweelingen.
Xperience sessies
In de Xperience sessies ga je met een eigen multidisciplinair team van minimaal drie personen, aan de slag met een casus uit je eigen organisatie. In zes online sessies leer je alles over de processtappen die nodig zijn om een use case te formuleren waarmee je gericht een leverancier kunt benaderen. Xperience sessies zijn interessant voor organisaties die vanuit een concrete casus specificaties voor hun digitale tweeling willen beschrijven.
Lees meer over de Xperience sessies
Leergang integraal werken met digitale tweelingen
Om het proces te begeleiden dat organisaties helpt om databedreven aan de slag te gaan met digitale tweelingen, werken wij met de methodiek van de innovatieleercyclus. In de Leergang leer je hoe deze methodiek werkt. De leergang richt zich op procesbegeleiders bij overheidsorganisaties die zelf usecase gedreven innovatieleercycli willen begeleiden. De ontwikkeling van een leergang maakt deel uit van onze bijdrage aan de DMI-community. Binnen deze community werken verschillende partners aan vergelijkbare methoden. Het is de bedoeling dat alle methoden en leergangen uiteindelijk versmelten tot één werkwijze. Deelnemers in de Leergang integraal werken met digitale tweelingen, kunnen de kopgroep van een community van experts vormen op dit vakgebied.
Lees meer over de leergang integraal werken met digitale tweelingen
Blijf op de hoogte!
Via onze nieuwsbrief over digital twins houden we je op de hoogte van onze verkenningen en standaarden rond digital twins.
Wil je deze nieuwsbrief voortaan graag in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan hier in
