Geonovum beheert verschillende open standaarden. Deze standaarden ondersteunen digitale dienstverlening binnen en met de overheid. Toepassen van deze standaarden is veelal verplicht voor betrokken overheidsorganisaties. Naast geo-standaarden ontwikkelen en beheren we ook een aantal standaarden die de werking van een federatief datastelsel ondersteunen.
Hieronder zetten we op een rij welke verplichtingen in welke situatie van toepassing zijn op de standaarden die Geonovum (mede) ontwikkelt en beheert.
| Pas toe of leg uit | Lijst aanbevolen standaarden | Basisregistraties en digitale stelsels |
| ||
De volgende standaarden zijn voorgedragen voor opname op de pas toe of leg uit lijst |
Pas toe of leg uit
Om de digitale samenleving weerbaar, efficiënt en toegankelijk te maken voor iedereen, stimuleert de Nederlandse overheid het toepassen van open standaarden. Het Forum Standaardisatie adviseert de Nederlandse overheid over dit gebruik van open standaarden. Zij hanteert daarbij twee lijsten:
De basisset geo-standaarden – in beheer bij Geonovum - en de API Strategie – in beheer bij Logius - staan op de Pas-toe-of-leg-uit-lijst van het Forum Standaardisatie. Dit betekent dat overheidsorganisaties verplicht zijn deze standaarden toe te passen. Wijkt een overheidsorganisatie hier vanaf, dan moet zij dat beargumenteren.
Basisset geo-standaarden
De basisset geo-standaarden omvat de standaarden waarop de nationale geodata infrastructuur draait. Portalen zoals PDOK.nl, Nationaalgeoregister.nl en het Europese INSPIRE-portaal zijn afhankelijk van correcte toepassing van deze standaarden. In de basisset vind je de standaarden die ervoor zorgen dat mensen en machines data kunnen interpreteren (NEN 3610), kunnen vinden (metadata), kunnen presenteren (Tiles, Features) en kunnen uitwisselen (GML, Geopackage). De basisset geo-standaarden is in lijn met de Europese afspraken voor een geodata-infrastructuur (INSPIRE), die op zijn beurt weer in lijn is met de internationale ISO-standaarden. Hierdoor zijn geodata in de basis internationaal uitwisselbaar.
In het Raamwerk van Geo-standaarden lees je alles over de samenhang tussen deze standaarden en hun relaties met andere domeinen, internationale en nationale ontwikkelingen.
De basisset geo-standaarden bestaat uit:
- Basismodel geo-informatie NEN3610; Beschrijving van termen, definities, relaties ruimtelijke objecten
- Geography Markup Language (GML); Uitwisselingsformaat voor geografische bestanden.
- GeoPackage; Voor downloads van datasets met geografische gegevens
- Metadata-profielen voor geografie en webservices; Beschrijving van inhoud datasets en services.
- OGC API Features; Voor per REST API aanbieden van geodata
- OGC API Tiles. Voor per REST API aanbieden van geodata als verbeelding
API Strategie
De API Strategie is het resultaat van een brede samenwerking van overheidsorganisaties in het Kennisplatform API’s waarvan Geonovum de trekker is. In dit Kennisplatform delen we kennis over het toepassen van API's en maken we afspraken over de structuur van API's voor overheidsorganisaties. Deze afspraken landen in de Nederlandse API Strategie. Logius beheert de API Strategie die voor de hele digitale overheid relevant is. Geonovum biedt input op verschillende onderdelen van de API Design Rules waaronder de geospatial module binnen de API Designrules.
De API strategie omvat algemene onderdelen, zoals een beschrijving van architectuur en gebruikerswensen. Daarnaast is er een normatief deel dat op de lijst met verplichte standaarden van de Nederlandse overheid staat. In het normatieve deel van de API Strategie vind je:
- NL GOV OAuth profiel (OAuth)
- Open API specification (OAS)
- API Design Rules (ADR)
- Geospatial module
- NL GOV OIDC
- Digikoppeling REST API koppelvlak
- Signing module
- Encryptie module
Voorgedragen voor pas toe of leg uit
Om data op een gestructureerde en veilige manier te delen tussen verschillende organisaties met publieke taken, werkt de Nederlandse overheid aan een federatief datastelsel. In een federatief datastelsel kan je data die bij verschillende bronnen (bijvoorbeeld verschillende overheidsinstanties) is opgeslagen, toegankelijk maken voor andere partijen, zonder dat de data daarvan gekopieerd hoeven te worden. Dit gebeurt op basis van afspraken, standaarden en voorzieningen.
Naast het leveren van een bijdrage aan de API Strategie, beheren wij twee standaarden die belangrijk zijn voor de werking van een federatief datastelsel: het Metadataprofiel DCAT-AP-NL en de Nederlandse Standaard voor het beschrijven van begrippen (NL-SBB). Beiden zijn voorgedragen voor opname op de pas toe of leg uit lijst.
Metadataprofiel DCAT-AP-NL
Data vindbaar maken over domeinen heen, ongeacht de catalogus waarin zij zijn gepubliceerd: dat is waar de metadata-standaard DCAT-AP-NL voor zorgt.
Voor een DCAT-AP-NL is samen met de Standaard voor het Beschrijven van Begrippen (SBB-NL) een belangrijke standaard voor een werkend federatief datastelsel.
Voor het toegankelijk maken van ruimtelijke data voor een breder publiek, wordt de metadata van ISO 19115 en 19119 omgezet naar DCAT-AP-NL. Daarmee wordt het mogelijk om gestandaardiseerd metadata uit te wisselen tussen datacatalogi, zoals dataoverheid.nl en dataeuropa.eu. In die datacatalogi is het mogelijk om metadata van data en services (API’s ) vanuit verschillende domeinen te doorzoeken.
Nederlandse Standaard voor het beschrijven van begrippen (NL-SBB)
Deze standaard is generiek en reikt daarmee verder dan sec het geodomein. De Nederlandse Standaar voor het beschrijven van begrippen helpt begrippen die de overheid gebruikt eenduidiger uit te leggen, zodat gegevens beter te begrijpen zijn voor overheidsorganisaties, burgers en bedrijven èn in machine-to-machine communicatie. De standaard draagt zo bij aan goede samenwerking tussen overheden en maakt duidelijk waar begrippen vandaan komen en of deze correct worden gebruikt.
Aanbevolen standaarden: MIM, WMS, WFS
Naast de verplichte standaarden op de pas toe of leg uit lijst, beheert Forum Standaardisatie de lijst met aanbevolen standaarden. Toepassen van deze aanbevolen open standaarden is niet verplicht, maar draagt wel bij aan het voor iedereen toegankelijk houden van digitale dienstverlening door de overheid.
MIM
Het Metamodel voor Informatiemodellering (MIM) biedt een gemeenschappelijk vertrekpunt voor het opstellen van informatiemodellen. Hierdoor zijn informatiemodellen en de daarop gebaseerde standaarden voor gegevensuitwisseling beter uitwisselbaar. MIM bevat afspraken over het vastleggen van gegevensspecificaties, biedt ruimte aan de verschillende niveaus van modellering en geeft daarmee kaders aan voor informatiemodellen. Het MIM wordt door Geonovum beheerd.
Het MIM behoort samen met onder andere de OpenAPI Specification en de basisset geo-standaarden tot het Nederlands uitwisselingsfundament van standaarden.
Je vindt het volledig overzicht op de MIM pagina van het Forum Standaardisatie.
WMS en WFS
Zowel WFS als WMS zijn met het besluit van het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) op 19 september 2024 niet meer verplicht (‘pas toe of leg uit’) maar aanbevolen standaarden:
Een Web Map Service (WMS) maakt het mogelijk om geo-informatie als kaartbeelden (‘plaatjes’) op het web uit te wisselen. Het genereert een kaartuitsnede van geo-informatie en stelt deze beschikbaar als plaatje, meestal in PNG, GIF of JPEG formaat, maar ook een vectorformaat (SVG) is mogelijk.
Een Web Feature Service (WFS) maakt het mogelijk om geo-informatie object-gericht (als data) op het web uit te wisselen. Het Nederlands WFS-profiel is een specificatie op de internationale ISO-standaard ISO 19142 voor Web Feature Services 2.0, versie 1.1 en is ontwikkeld om de nog aanwezige vrijheidsgraden in de internationale standaard in te perken.
- Nederlands WFS profiel 1.1 op ISO 19142 voor Web Feature Services 2.0, versie 1.1 (WFS)
- Nederlands profiel op ISO 19128 Geographic information - Web Map Server Interface (WMS)
Zowel WMS als WFS zijn onderdeel van de eerste generatie OGC API-standaarden, toen nog 'services' genaamd, en gebaseerd op XML en SOAP. Deze standaarden zijn nog steeds geldig en in gebruik, maar worden gaandeweg vervangen door een nieuwe generatie op REST gebaseerde OGC API-standaarden. Lees meer in dit artikel over de OGC API standaarden
Welke standaarden staan ook in de wet?
Digitale stelsels: Basisregistraties, Omgevingswet
Naast de basisset geo-standaarden ontwikkelt en beheert Geonovum een aantal wettelijk verankerde informatiemodellen voor een specifiek domein, zoals voor de Omgevingswet, de Basisregistratie Grootschalige Topografie en de Basisregistratie Ondergrond. Ook leveren wij een bijdrage aan, INSPIRE en High Value data (Europese standaarden voor geodata infrastructuur) IMKL (KLIC meldingen) en beheren wij een aantal standaarden die nauw gerelateerd zijn aan de Omgevingswet, zoals IMGeluid en IM Externe veiligheid. Gedurende het overgangsrecht van de Omgevingswet beheren wij bovendien ook nog de RO Standaarden.