Standaardisatie

Om geodata vindbaar, uitwisselbaar en herbruikbaar te maken, maken we internationale afspraken over hoe je data beschrijft, structureert, opslaat en deelt. Vanuit onze rol als beheerder van de standaarden voor de nationale geo-informatie infrastructuur, draagt Geonovum actief bij aan het ontwikkelen van dit afspraken op internationaal, Europees en nationaal niveau.

Basisprogramma Standaardisatie en Innovatie

De kern van ons standaardisatiewerk vindt plaats vanuit het Basisprogramma Standaardisatie en Innovatie. Vanuit het Basisprogramma nemen wij actief deel aan internationale standaardisatie-ontwikkelingen. Ook beheren wij de nationale Basisset geo-standaarden. Deze set standaarden is essentieel voor de werking van de nationale geodata infrastructuur (NGII) en sluit aan bij Europese data-afspraken. De Basisset geo-standaarden staat op de pas-toe-leg-uit-lijst en de lijst met aanbevolen standaarden van het Forum Standaardisatie. Dit betekent dat toepassen van deze set standaarden respectievelijk verplicht en sterk aanbevolen is voor Nederlandse overheidsorganisaties.

Naast het beheer van de Basisset geo-standaarden is het volgen van innovaties een belangrijke basistaak. Wij verkennen veelbelovende innovaties en nieuwe technische mogelijkheden op hun toepasbaarheid. Dat doen wij door kennisplatforms te initiëren en testbeds op te zetten waarin overheidsorganisaties, bedrijven en kennisinstellingen samen experimenteren en kennis delen.

De grondslag voor Geonovums werk is vastgelegd in het convenant Nationale Geo-Informatie Infrastructuur tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Geonovum.

Soorten standaarden 

Belangrijke categorieën geo-standaarden zijn:

• Informatiemodellen: Structuur en betekenis van data.
• Metadata: Voor het vindbaar maken van data.
• Uitwisselformaten: Vorm of syntax (bestandsformaat) waarin geo-informatie wordt uitgewisseld
• Visualisatie: Voor het tonen van data (bekijken, downloaden)
• Coördinaatreferentiesystemen: Voor eenduidige locatiebepaling.

In het Raamwerk van Geo-standaarden lees je alles over de samenhang tussen deze standaarden en hun relaties met andere domeinen, internationale en nationale ontwikkelingen.

In het dagelijks werk, maak je gebruik van verschillende standaarden. Over hoe dat werkt, hebben we een presentatie gemaakt die je kunt bekijken op Youtube. 

In de bijsluiter informatiemodellering vind je beschrijvingen van veelgebruikte termen, onze werkwijze, en producten en diensten op het gebied van informatiemodellering.

Verplichte en aanbevolen geo-standaarden

Het toepassen van open geo-standaarden is niet persé vrijblijvend. Verschillende standaarden spelen een wezenlijke rol in digitale stelsels van de overheid. Dit geldt bijvoorbeeld voor de Basisregistraties en de standaarden in het kader van de Omgevingswet. Voor deze standaarden geldt dat toepassen van de standaarden verplicht is. Vanwege het belang voor de werking van de nationale geo-informatie infrastructuur vind je de standaarden van de Basisset geo-standaarden op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst van Forum Standaardisatie. En ook op de lijst met Aanbevolen standaarden voor de overheid staan open geo-standaarden. 

Internationale afstemming

Geonovum behartigt de Nederlandse belangen voor geo-standaarden door actief mee te draaien binnen de internationale standaardisatiefora ISO/TC 211 en het Open Geospatial Consortium (OGC), en op Europees niveau in CEN/TC 287. Deze drie standaardisatie organisaties maken technische geo-standaarden die Nederland semantisch invult. Deelname in deze fora bestaat onder meer uit deelname aan de werkgroepen die standaarden ontwikkelen en aanpassen. Daarnaast zijn wij actief bij het World Wide Web Consortium (W3C) en volgen we de ontwikkelingen bij OMG en OASIS, die zich bezighouden met standaarden voor ICT. Geonovum zorgt ervoor dat nieuwe en veranderde internationale geo-standaarden, indien relevant, worden geadopteerd en erkend in Nederland.

Nationaal stemmen wij af met onder meer infrastructurele standaardenorganisaties als ICTU en Logius, beide actief op het gebied van de i-overheid, en diverse sectorale organisaties, zoals digiGO, Ketenstandaard Bouw en Techniek, Informatiehuis Water, CROW, Stichting RIONED en de Waarderingskamer.

De Nederlandse geo-standaarden maken deel uit van de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur NORA) en worden beheerd volgens het Beheer- en OntwikkelModel voor Open Standaarden (BOMOS).

FAIR principes

De FAIR Principes zijn onze leidraad bij het maken van standaarden voor het herbruikbaar maken van data. FAIR staat voor:

• Findable (vindbaar). De eerste stap bij het (her)gebruiken van data is dat je de data kunt vinden. Mens en machine-leesbare metadata zijn essentieel voor het vinden van data;
• Accessible (toegankelijkheid). Zodra de gebruiker de benodigde data heeft gevonden, moet de gebruiker weten hoe deze kunnen worden geraadpleegd, inclusief het verkrijgen van toegang (authenticatie en autorisatie);
• Interoperable (interoperabel). Data worden meestal geïntegreerd in of gecombineerd met andere datasets. Je wilt daarom dat applicaties de data kunnen verwerken en dat de data mee kunnen in workflows voor analyse, opslag en verwerking;  
• Reusable (herbruikbaar). Het uiteindelijke doel van FAIR is het hergebruik van data. Om dit te bereiken moet je kunnen inschatten wat de waarde van de data is voor jouw vraagstuk.  

Uitgangspunten beheer- en ontwikkeling standaarden

Geonovum beheert en ontwikkelt open standaarden; iedereen mag deze standaarden gratis gebruiken. Wij voeren ons werk uit langs de lijnen van het Beheer- en Ontwikkelmodel voor Open Standaarden (BOMOS). 

Ontwikkeling

De ontwikkeling van geo-standaarden is bij Geonovum een open proces. Als er behoefte is aan een nieuwe standaard, stellen we hier een werkgroep voor in. Wij doen een oproep aan experts om hier in deel te nemen. Ook betrekken we softwareleveranciers in het proces. Concepten van nieuwe (versies) van standaarden leggen wij voorafgaand aan een vaststellingsproces, altijd voor ter consultatie. 

Beheer

Bij het in beheer nemen van een standaard stellen wij een beheerplan geo-standaarden op. Hier staat in hoe het beheer van de standaard is ingericht. Een belangrijk aandachtspunt is de implementatie-ondersteuning voor standaarden. Veel voorkomende implementatie instrumenten zijn het beschikbaar stellen van voorbeeldbestanden, praktijkrichtlijnen, validators en soms zelfs conformiteitstoetsen. Maar wij geven ook workshops waarin we de werking, implementatie en toepassing van standaarden toelichten.

Helpdesk 

Vragen over door ons beheerde standaarden kan je stellen via het community platform GeoForum of via de geo-standaarden helpdesk . Een gevonden fout of een wens voor verbetering kan je ook doorgeven aan onze helpdesk. Vermeld daarbij in welke situatie het probleem zich voordoet, zodat wij het kunnen reproduceren. Heb je zelf een voorstel voor een oplossing, dan nemen wij die suggestie ook graag mee!

Visie op ontwikkelrichting standaarden

Om ontwikkelingen in standaarden te duiden, publiceren we white papers.  In 2018 verscheen onze eerste whitepaper waarin we onder meer een ontwikkeling naar lichtere formaten voorzien. In 2021 verscheen de tweede white paper: Visie op upgrade Nederlandse Geo-informatie Infrastructuur (NGII). Deze whitepapers vormen een kapstok voor doorontwikkeling van standaarden en het opzetten van gerelateerde projecten.

Automatisch op de hoogte blijven via de nieuwsbrief

Meld je aan voor nieuwsbrief De Geo-standaard en ontvang 3 à 4 keer per jaar een update van ons